VÜCUT YAĞI ÖLÇÜMÜNDE EN İYİ YÖNTEMLER NEDİR?
Kasım 6, 2024
Obezitenin birçok sağlık sorununa neden olduğu günümüzde herkes tarafından bilinen bir gerçek.
Ancak tartıda gördüğümüz rakam tek başına ne kadar anlamlı?
Örneğin aynı boyda ve kiloda olan herkesin vücut kompozisyonu aynı mı?
İşte burada vücuttaki yağ ve kas oranı devreye giriyor. Vücut yağ yüzdesi sağlıklı aralıkta mı? Vücut yağı nerede depo edilmiş bu soruları cevaplandırmak gerekiyor.
Örneğin bel çevresi yağlanması (abdominal obezite, elma tip obezite olarak da bilinir) tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları görülme riskini arttırırken, yağ vücudun daha alt bölgelerinde depolandığında (jinoid obezite, armut tip obezite) risk önemli oranda azalır.
Vücut yağını hesaplamak için birden fazla yöntem vardır. Ancak çoğu yöntemin kendi içinde artısı ve eksisi vardır. Bazı yöntemler daha güvenilir ve geçerliyken, bazı yöntemler her zaman tek başına anlamlı olmayabilir.
VÜCUT YAĞI TAHMİNİ İÇİN EVDE KULLANABİLECEĞİNİZ YÖNTEMLER
BEDEN KİTLE İNDEKSİ (BKI)
Beden kitle indeksi (BKI) ya da vücut kitle indeksi (VKİ) en yaygın kullanılan ve en pratik yöntemlerdendir.
BKI kişinin boy uzunluğuna göre vücut ağırlığını değerlendirir ve tahmini yağ oranını gösterir.
Beden Kitle İndeksi Nasıl Hesaplanır?
Beden kitle indeksi hesaplanırken vücut ağırlığı (kg), boy uzunluğunun (m) karesine bölünür (kg/m2).
Yetişkinler için elde edilen değer;
- 18,5 altında ise birey zayıf
- 18,5-24,9 arasında ise normal kiloda
- 25-29,9 arasında ise fazla kilolu
- 30 üstünde ise obez olarak değerlendirilmektedir.
BKI Tek Başına Ne Kadar Anlamlı?
BKI vücut yağını tahmin etmek için en pratik ve en sık kullanılan yöntem olsa da her zaman tek başına anlamlı olmayabilir.
BKI hesabı yapılırken yağ ve kas dokusunun vücuttaki oranları hesaba dahil edilmez ve bu nedenle yanlış değerlendirme yapmaya sebep olabilir.
Ayrıca yağ dokusunun vücuttaki dağılımı da önemlidir. Yağ dokusunun daha çok karın çevresinde depolanması (android obezite olarak adlandırılır) kronik hastalıklara yakalanma riskini arttıran önemli bir faktördür. Bu nedenle bel çevresi ölçümünün de değerlendirilmesi gerekir.
VÜCUT YAĞI TAHMİNİ İÇİN EVDE KULLANABİLECEĞİNİZ YÖNTEMLER
BEL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
Bel Çevresi Ölçümü Nasıl Alınır ve Nasıl Değerlendirilir?
Belin en ince bölgesi (göbek deliğinin 1-2 parmak üstü) belirlenerek mezura ile ölçüm alınmaktadır.
Bel çevresinin kadınlarda 88 cm, erkeklerde 102 ve üstünde olması kronik hastalıklara yakalanma riskini arttırmaktadır.
İdeal bel çevresi değerleri ise kadınlarda 80 cm, erkeklerde 94 cm altında olmasıdır.
Bel/ Kalça Oranı
Bel çevresinin kalça çevresine bölünmesiyle elde edilen değerdir (Kalça çevresi ölçümü kalçanın en geniş bölgesinden alınır).
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu değerin kadınlarda 0,85’ten, erkeklerde ise 0,90’dan düşük olmasını önermektedir.
VÜCUT YAĞININ SAPTANMASINDA PROFESYONEL ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ
BİA (BİYOELEKTRİK İMPEDANS ANALİZİ)
Günümüzde klinikte en çok kullanılan yöntemdir. Çeşitli marka ve özellikte çeşitleri bulunmaktadır. Cihazın çeşidine göre ölçüm yaptığı parametreler değişkenlik göstermektedir. Güvenilir, hızlı ve pratiktir ancak hassas bir cihaz olması dolayısıyla ölçüm sonuçları bazı durumlarda farklılık gösterebilir.
Ölçümden 2-4 saat öncesinde yemek yenmemesi, bir gün öncesinde yoğun egzersiz yapılmaması ve alkol alınmaması önerilir ayrıca kadınların menstrüasyon döneminde olmaması daha doğru sonuç almak için önemlidir.
BIA ile vücut yağ miktarı, kas miktarı, su miktarı, ödem ve bölgesel (karın, kol, bacak) yağ ve kas miktarı gibi birçok veri elde edilebilmektedir.
KALİPER
Vücudun çeşitli bölgelerinden deri kıvrım kalığı ölçülerek çeşitli denklemlerle vücut bileşiminin (yağ yüzdesi ve yağsız kütle) belirlendiği bir yöntemdir.
Bunların dışında BODPOD, DEXA ve su altı ölçüm yöntemi vücut bileşiminin saptanmasında kullanılan oldukça güvenirler yöntemlerdir. Ancak cihazların çok pahalı olması ve bazı ölçüm zorlukları nedeniyle klinikte kullanılmaz, sadece tıbbi araştırmalarda kullanılır.
YETİŞKİNLERDE VÜCUT YAĞ YÜZDESİ DEĞERLENDİRMESİ (%)
Sınıflama | Kadın | Erkek |
Zayıf | <15 | <8 |
Normal | 15-22 | 8-15 |
Hafif kilolu | 23-26 | 16-20 |
Obez | 27-32 | 21-24 |
Morbid obez | >32 | >25 |
